شهرستان خلجى سارى ياخشى در تركيه

Türkiyede bir Halac yerleşimi: Sariyahsi ilçesi (Sarı Yaxşı)

Sariyahsi´nin kurulusu 22-24 kusak öncesine dayanir. ( yaslilarimizin degimine göre). Sariyahsi`nin ilk kuruculari arasindaki büyük bir kabileye halaclar dendigi, Sariyahsi`li yaslilarimiz tarafindan söylenir ve bilinir.

Halaclardan yola cikacak olursak arastirmaya Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Türk Dil Kurum Tarafindan hazirlanmis TÜRKCE SÖZLÜK`DE:

Halacca: Özel isim (hala`cca) iran`in güneyinde toplu olarak yasayan Türk soyundan Bir toplulugun konusdugu dil, diye yer almakta.

Demek`ki iranin güneyinde yasayan ve Halac`ca konusan bir Türk toplulugu var idi. Bu toplulugun adi`da Sariyahsi`ye yerlesen ilk 7 kabile arasinda yer almakta idi. Halac isminden yola cikarak arastirmaya devan edecek olursak.

Milliyet yayinlari tarafindan Jean-Paul Roux`un yazmis oldugu TÜRKLERiN TARiHi. Büyük okyonustan, Akdenize iki bin yil adli kitabinin Türk`ce cevrisinde (Jean-Paul Roux bir Türkolog) kitabinda 185 ci sayfa`da Halaclar hakkinda söyle bahsetmekte:

Halaclar: 1299 da bir Türk olan ve delhi Sarayinda yasayan Firuz Sah adinda bir, Balban Sah`in soyundan gelenlerden birinin elinden hükümdarlik tacini alarak Celalettin Halaci (Halac) adiyla tahta cikmistir. Sene: 1220 Sonra yerini 1296 da Alaeddin Muhammed`de birakmisdir. Mogollarin 1303`deki uzun kusatmasina Muhammed karsi koymus ve Nizameddin adindaki birinin dini degerliliginin Tanri`nin yardimina yol acmis olduguna inanilmasi nedenile, halkin gözünde bu onura o gizecile paylasmisti, o siralar Delhi Sultanligi, kismen orta dogu`dan gelen ve aralarinda bir cok seckin kisi bulunan ,Mogal istilasindan kacmis kimselerin gelmesi nedenile parlak bir dönemi yasiyordu. Daha sonra ise Halaci (HALACLAR) Hanedani son bularak , yerine kökeni bir baska Türk boyuna dayanan Tugluk Hanedani 1320 de almisdir. Iranin güneyinden Tuguluk hanedani 1320'de Halaclilarin hanedanini sona erdirerek kendi Tugluk Hanedanini kurmus.

1320´de Tugluk Hanedanindan sonra gercek yasami Türk göcebeleri olan Halac´lar göc yolu ile Kirsehir üzeri Sariyahsi´ye gelir ve yerlesirler. O zamanlar S.Kochisar bu kabilelerden o günün degimi ile yüklü harac ister (Vergi). Harac verecek gücü olmayan bu göcer kabile ve kabileler tekrar simdiki Kirsehir topraklarina göcerler. Bir sene sonra Kochisar vergide az almayi tahavüt (=söz vermek) edince tekrar Sariyahsi`ye göc ederler. Halac´lilar 1320'de göc eddiler`ise en fazla on sene dolassalar bu bir iki senede olabilir, 1330'da Sariyahsi`ye yerlesmis olurlar. O zamanlar Sariyahsi Türk yönetimindemiydi? Evet, tarih atlasinda ve tarih kitaplarinda yazdigi gibi o zamanlar Ilhanlilar Devleti`ni Cengiz Hanin ogularindan Hulagu Han kurmustur. Horasan, Iran, Irak, Azerbaycan ve Anadoluyu kapsiyordu.

1336'da parcalanan Ilhanli devletinin yerine Karakoyunlu, sonra Muzafer Ogulari, daha sonra Celayir Ogulari adlarinda üc kücük devlet kurulmustur. Bu devletleride Timur ortadan kaldirmistir. Timurun Imparatorlugu altinda ve daha sonra II.Murat döneminde Osmanli Imparatorluguna dahil olmustur. Mustafa Kemal Atatürk döneminde Türkiye Cumhuriyeti devleti kurulunca´da Türkiye Cumhuriyeti Devleti sinirlari icinde yer almistir.

SARIYAHSi iSMiNi NEREDEN VE NASIL ALDI?
Ismini Ibrahim Hakki Konyali´nin <> SEREFLi KOCHiSAR TARiHi adli eserinde okuduguma göre, Yahsi Han´dan almistir. Ve Yahsi Han´in Türbe´side bir resim ile kitabta yer almakta. Sariyahsi ismini kesin olarak nereden ve nasil aldigi bilinmemektedir. Yine yaslilarimizdan degerli insanlarimizin anlatimina göre Türk Askeri olan Yahsi-Han yarali olarak askerleri ile Sariyahsiden gecerken menfat eder. O zamana kadar Sari olarak bilinen yere Yahsi takisida eklenerek simdiki ismi olan Sariyahsi ismini alir. Yahsihan daha sonra
Kochisar`da bir türbeye konur. Sariyahsi´nin sözlükteki anlami ise "Sari" Sari.”Yahsi” ise Güzel anlamina gelmekte; Yani (Sarigüzel) Sariyahsi cok güzel bir yerlesim yeri oldugu icin bu isim verilmistir.