تازه‌های خلج پژوهی

سید حیدر بیات

مثلی هست که میگویند «نه ایشیم ایشدیر نه الیم بوشدور» حال بنده هم مصداق همین مثل است. و اگر می‌بینید که این وبلاگ ماههای مدید به روز نمی‌شود منشا آن درهمین نکته است. شاهرخ مسکوب یک جائی گفته بود: «ما همیشه درگیر جریانهای فوری و ضرب الاجلی بوده‌ایم و نتوانسته‌ایم زیاد به کارهای ماندگار بپردازیم.»

این سخن آقای مسکوب در مورد ما بر و بچه‌های تورک کاملا موافق افتاده است. بخصوص که اشخاص اهل قلم حرفه‌ای در میان بچه‌های ما از عدد انگشتان دست تجاوز نمی‌کند و آن عده معدود هم با هزار و یک کار ضروری انجام نشده از طرف دیگران دست و پنجه نرم می‌کنند و لاجرم کارهای پژوهشی روی دست انسان می‌ماند. البته نیازی به گفتن نیست که بسیار از این کارها هم وظیفه دولت محترم است که به جهت شوق وافر به امر شریف پارسی گستری فرصت پرداختن به این کارها و تعیین بودجه را ندارد.

باری با همه این احوال باید به دوستان مژده بدهم که خلج پژوهی در این مدت دو سال بسیار پیشرفت کرده است و خبرهای جالبی از این سوی و آن سوی به بنده می‌رسد:



1. آقای دکتر سونل بوسنالی استاد دانشگاه بوغازیچی ترکیه قصد دارد تحقیقات مستشرقینی همچون دورفر و… را در مورد زبان ترکی خلجی تکمیل کند و انشاءالله در سالهای آینده شاهد تدریس این زبان در دانشگاه مزبور خواهیم بود. دکتر بوسنالی برای تکمیل تحقیات خود اخیرا به قم آمده بودند و به همراه بنده به چندین روستای خلج زبان سر زدیم. از آقای حسین علی حسینی مدرس موسیقی شاهسونی که در این سفر راهنمای ما بودند همین‌جا تشکر می‌کنیم.

2. خلج زبان محترمی پارسال به بنده ایمیل فرستادند که عموی من کتابی در مورد زبان خلجی با عنوان خلج یادگار قوم ترک تالیف می‌کند. بنده مشتاقانه منتظر چاپ این کتاب بودم که در ساست قاراباغ به این مطلب برخوردم:

باسلام وعرض ادب اينجانب علي اصغرجمراسي(فراهاني) پس ازمدتها تلاش وپژوهش اخيراْکتابي تحت عنوان «خلج ها يادگارترک هاي باستان» را به رشته تحريردرآورده ام. اين کتاب در۱۰۰۰ نسخه توسط انتشارات پيام پوياي تهران چاپ شده است .لطفاْ مرا درفروش آن ياري فرمائيد.شايان ذکراست که خوداين جانب ازترک هاي خلج مي باشم.

3. آقای اکبر آزاد نیز تحقیقاتی در مورد زبان خلجی انجام داده‌اند که به احتمال امسال شاهد چاپ تحقیقات ایشان خواهیم بود.

4. یکی از اساتید برجسته دانشگاه شیراز که خود خلج زبان هستند طی تماسی با بنده اظهار داشتند که بنده به تحقیق در مورد زبان خلجی علاقمند شده‌ام و تحقیقات خود را نیز شروع کرده‌ام. از شما میخواهم به من کمک کنید.

گویا این استاد محترم در برخورد با اساتید زبانشناس فرانسه به اهمیت این زبان واقف گشته‌اند. به هر حال فعلا از ذکر نام ایشان معذور هستم.

5. فصلنامه ائل سؤزو در شیراز که تاکنون سه شماره منتشر شده است، مقالات چندی در مورد تاریخ قوم خلج و ارتباط خلجها با قشقائیها و.. به چاپ رسانده است. برای آقای دکتر کیانی مسئول این فصلنامه نیز آرزوی توفیق می‌کنیم.

6. و در نهایت «دولت سبکری نخستین حکومت ترکان در ایران پس از اسلام» به قلم نگارنده نیز مقاله‌ای بود که بخشی از تاریخ خلجها را در ایران برای اولین بار مورد بررسی قرار داده بود. بنده طی سفری که اخیرا به ترکیه داشتم طی یک تماس تلفنی با پروفسور جوجحه از تاریخدانان برجسته آن سامان این مسئله را مطرح کردم و ایشان ضمن صحه گذاشتن به تاسیس حکومت سبکری و شواهد تاریخی معتبر دال بر این موضوع اشاره کردند که حکومتهای دیگری هم در حوالی سیستان توسط اقوام تورک برپا شده است. متاسفانه به دلیل محدودیت وقت نتوانستم مقالاتی را که در این رابطه در نشریات تاریخ تورکیه به چاپ رسیده است و ایشان آدرس آنها را گفت تهیه نمایم.

هله‌لیک