Friday, May 11, 2007


نويسنده مطالب زير: علي بيليم. از وبلاگ: خلج khalaj

تيلم خان ساوه اي

Telim xan kimər?

Sava şəhreçə həmədanqa varğolu yolin üstuçə nobəran (Məzliqan)şəhrin keşdyke yolin şomaluça ohqulu"şah moslim"tağlarin harasuça "Mərəğeyi"atluq bi baloq kürsənir. telim xan bo baloqça ki üzlərin turkəmən sanollar bi teymur atluq hərin oğlumuş. Telim xanin dünyaqa kəlgili yil bəlli dağar. ama hayqulular süzulə və əlçə ohqulu sənəd lərkə kürə 1176-246 künəş yile (H.Q) /1763-1831 milady,mərəğeyi baloquça bu dünyaqa küz haçmuş,yaşamuş və vəfat etmiş.yanu qacar şahlaru ağa mohəmməd şah və fəhtə əlişah qacarin həyt laru və hakymiyətləre dəvreçə, telim xan yaşerəmiş


Həkim telim xanin məzar taşu yazulmasu:

Bilənlər bilsinlər mən telim xanam
Bilmiyənlər bil məsin gohərəm kanam
Mərəğeiy sakini əsli turkmanam
Gəzə gəzə bo cahandan gəlirəm

Teymur xan oğlu
Həkim telim xan
Düğom ili1126(H.Q)
Ülum ili 1209(H.Q)

Ülkəmiz ərağdir şəhrimiz sava
Məzliğan çayindan gutürdum hava
Aşiğlar dərdinəh eylərəm dava
Mən təbibəm hidustandan gəlirəm

Telimxan üz həyatin nəbər keçərməkin bi (yir)şer lə tərənnum etmiş biz bo (yirie) şery xələc tile çevirmeşək sizkə pay very yüğ:

Avval omrumda xoş kün kürmədem
Dünya golzarunda gol qavürmadom
Havul larla mən yürob türmamadom
Işeğ dünya nəbər tar omuş mənə

Mən üzum etmişəm ağalar üzum
Bu fani dünyaça heç kulmür yüzum
Bi vəfa naronu hişəməz küzum
Bu keng dünya tar omuş mənə

Telim xanin bi qəsidə se var una "vocodnamə" hayullarbiz dəğ bu yekkə şaeirymizin hurməte kürə unin vocodnama yirin

(şerin) ke xələclər ona "aləme zər" hayular , turkiye rodbar təfreş tiliçə aşuğ lar huqumuşallar, xələc tile çevirmişək. mavlağ əmək (zəhmət) çekmişək unin farsu kələmələrin art muşaq. omudum var siz lərkə yaregə . kərək munudaq sizkə kürə hayuqam ke bu yiri (qəsidəyn) həkim mirza cahangir xan qaşqaye qa iliştirmişəllər və una nesbət vermişəllər. bu həkim 1243 (H.Q) yiliçə borocen şəhriçə Kəzən bolokuma dünyaqa kəlmiş .



برگردان متن به الفباي فارسي:

ساوا شهريچه همدان قا يُووق يُولين اوُ سْتُوجَه ، نوبران (مزلقان) شهرين كشديكي، يُولين شومالوچا اُهقولو «شاه موسليم» تاغلارين هاراسوچا، «مَرغئي» آتلوق بي بالوق كؤرسه نير، تئليم خان بُو بالوق چا كي اؤزلرين توركمن سانُوللار بي تيمور آتلوق هَرين اوغلوموش. تئليم خانين دونياقا كَلْگيلي يِيل بَلليِ داقار، آمما هايقوللار سوزلَرْ و اَلچه اُهقولو سَنَدلَرگه كوره1246-1176 كُونَش ييلي (ه.ق) /1831-1763(ميلادي) مرغئي بالوق چا بو دونياقا كؤزهاچموش، ياشاموش و وفات ائتمش. يانو قاچار شاهلار و آغامحمد شاه و فتحعلي شاهي قاچارين حيات لارو و حاكميت لري دَوريِچه، تئليم خان ياشي ره ميش.

حکيم تيليم خانين مزار تاشو يازولي سي:

تيليم خانين مزارونين تاشو اوستوچه يازولموش:

بيله نلر بيلسين‌لر من تئليم‌خان`ام
بيلمه يه‌نلر بيلسين گؤوهره م، کانام
مره‌غئي ساکيني اصلي تورکمانام
گزه گزه بو جهاندان گليره‌م

تئيمور خان اوغلو
حکيم تئليم خان
دوغوم ايلي: 1126 گونش ايلي (ه.ش)
اؤلوم ايلي: 1209 گونش ايلي (ه.ش)

اؤلکه‌ميز عيراقدير شهريميز ساوا
مزله‌قان چاييندان گؤتوردوم هاوا
عاشيقلار دردينه ائيله ره م داوا
من طبيبه م، هيندوستاندان گليره‌م

تيليم خان اؤز حياتين نه بَركِچَرمَه كين بي يِيرلَه (شعرله) تَرَنُوم اِتميِش بيز بو يِيري خلج تيِلي چِويرميِشَك سيزكه كُؤره پاي وِريِيُوق:

آووال عومرومدا خوش كؤن كُؤرمه ديم
دونيا گولزاروندا گول قاوُورمادوم
هاوول لارلا من يُوروب تورمادوم
ايشق دونيا نه بَرتار اُلدو منهَ

اؤزوم اِتمِشهَ م آغالار اوزوم
بو فاني دونياچا هئچ كُولمَز يوُزوم
بي وفا نارونو حيشه مَز كُؤزوم
بو گِنْگ لِيكچَه دونيا تار اوموش مَنه

تيليم خانين بي قصيده سي وار اُنا « وجودناما» هايُوللار ، بيزدَق بويِككه شاعيريميزين حورمَتي گؤره «وجودناما يِيريِن» (شعرين) كي خلج لر اُنا «عالم ذر» هايولار، تورك رودبار تفرش تيليچَه عاشوق لار هوقوموشاللار، خلج تيلي چِوِيرميشَك. ماولاق اَمَك اِتميِشَك (تلاش، زحمت) تا اُنين فارسو كلَمه لرين آرتمُوشاق. اومودوم وار سيزلركه ياري گه (مفيد واقع شدن). كَرَك هايوُقام كي بو يِيري (شعري) ، حكيم ميرزا جاهانگيرخان قاشقايي قا داق اِيليش تيِرمِيشَ للَر و اُنا نسبت وِرمي شَللر. بوحكيم كؤنش ييلي 1243(ه.ق) بوروجن شهريچه، كَزَن بالوقوچا دونياقا كَل مِيشْ.


بخشي از قصيده «وجودنامه» تيليم خان ساوه اي

عالم ذر aləme zər

عالَم ذر ايچچه مندق خلق اُلدوم
الله قا شكر مسلمانقا يِتيشديم
محمدگه امت تانري كه بنده
اقرار وِرديم من ايمانقا يِتيشديم

Aləme zər iççə məndəğ xəlq oldum
Əllaqa şokr mosəlmanqa yetişdim
Mohəmmədgə ommət tanri kə bəndə
Eğrar verdim mən imanqa yetişdim

رسول ذرييه سي قاروشدوم كُؤكچَه
اَئممه محبتي واراتدو بيزچه
محمدين مهري منيم قلبيم چه
حبيب الله عالي شأنقا يِتيشديم

Rəsol zorriyəse qaruşdum kükçə
Əimmə mohebbəty varatdu bizçə
Mohəmmədin mery mənim qəlbimçə
Həbibolla ali şənqa yetişdim

الستُ ربٌكم سَسيِن اِشِيديم
خاليقه جانومو من فدا قيلديم
ياراتو او مني آووالدا بيلديم
غايبانا بوجوابقا يِتيشديم

Ələstu rəbbekom səsin eşidim
Xaleqə canumu mən fəda qildim
Yaradu u məne avvalda bildim
Qayebana bu cavabqa yetişdim

نچچه مدت كشدي بو ماجارادا
قرين لركلدي واردو هارادا
يارالدو آدام صفي الله،خودادا
كلديم من تركيب انسانقا يِتيشديم

Neçə moddət keşdy bu macərada
Qərinlər kəlde vardu harada
Yaraldu adəm səfiyolla xudada
Kəldim mən tərkibe insanqa yetişdim

ذات وجودُوما حاتدولار قووات
اِردِيم من دينكه، مذهبكه او واخت
يول لادولار مني بابا بئلي تاخت
مني اُلدوم بي سوموكگه يِتشديم

Zate vocuduma hatdular quvat
Erdim mən dinkə məzhəbkə u vaxt
Yulladular məny baba bely taxt
Məni oldum bi sumukgə yetişdim

آينامازاتدوم[1] من دؤنياين اُيُوني
قادور داقاتدوم من ظاهرباطني
اُندا كلديم اِرديم نه نه قاروني
ملحق اُلدوم ايلك[2] قانقا يِتيشديم

Ay namazatdum mən dünyayn oyune
Qador daqadum mən zaher batene
Unda kəldim erdim nənə qarune
Molhəğ oldum ilik qan qa yetişdim

قيرق كُؤن ده سؤره ،بي جسد اُلدوم
هارالاندوم قاندا نيك وبد اُلدوم
اَلُ- بُوش،قِيچ- هاداق، صاحب تن اُلدوم
بويلادوم[3] تا زندگانقا يِتيشديم

Qirğ kündə sürə bi cəsəd oldum
Haralandum qan da nik o bəd oldum
əl o boş,qiç-hadağ,saheb tən oldum
buyladum ta zində ganqa yetişdim

بُوداغُوم[4] تُوكدولَر اُستوار اُلدوم
جسميم كاميل اُلدو كلام واراولدم
اوچ يوز آتموش آلتا پي دامار[5] اُلدوم
دؤرت يؤز قيرق،دؤرت، استخوانقا يِتشديم

Rəngime məlek tükdu ostuvar oldum
Cismim kamil oldu kəlam var oldum
Üç yüz atmuş alta pey domar oldum
Türt yüz qirq türt ostoxanqa yetişdim

قارما قاروش اِتدي بُوجانسُوز تني
بي ثمرگوهري وِردِي صِيقَلي
كئچه – كؤندوز ،بِجَرْرَتدي او مني
دؤرت، هاي اُن كؤن كشدي جانقا يِتيشديم

Qarma qaruş etdy bu cansuz təne
Bi səmər gohəry verdy seyğəle
Keçə- kündüz becərrətdi u məne
Türt hay on kün keşdy canqa yetişdim

ناققوش لادو مني يتگردي جانقا
قاروشتؤردو مني اوخشادي انسانقا
كُومدوكينده ايشديم اِرديم قوواقا
بُد و قامت شوكت،شَنْ قا يِتيشديم

Naqquş ladu məne yetgərdi canqa
Qaruştürdu məne uxşade insanqa
Kumdukində işdim erdim quvaqa
Qod u qamət şukət,şənqa yetişdim

غيرملك كلدي حق قين عالمي
ننم خندان اُلدو قارنوچا كالي
يتگرديلر مني تؤقوز هاي-كؤني
سي نانموش[6] دُر وارا كانقا يِتيشديم

Qeyre məlek kəldi həğğin aləme
Nənəm xəndan oldu qarnuça kale
Yetgərdilər məne tüquz hay-küne
Sinan muş dor vara kanqa yetişdim

غيرملك خابارُ اُلدو حالومده
دانوشتوردو اقرارآلدو تيليمده
هاوول دايا وارا ياپوشدو اَليمده
اوچا كلديم بوتورپاغقا يِتيشديم

Qeyre məlik xabar oldu halumda
Danuştürdu eğrar aldu tilimdə
Havul daya vara yapuşdu əlimdə
Uça kəldim bu türpaqqa yetişdim

دايالارييقيلميش يُودو لار مني
تُؤزلاموش بِلَكْ گَه وادولار مني
نه نه- با با بولدو دُري معدني
من يارالدوم، شادمانقا يِتيشديم

Dayalar yiğilmiş yudular məny
Tüz lamuş beləkgə vadular məny
Nənəh- bəbə buldu dorre mədəne
Mən yaral dum şadomanqa yetişdim
--------------------------------------------------------------------------------
1- آيناماق: روشن بودن ،درك كردن، متوجه شدن، متوجه بودن
2- ايلك: اول، ابتدا
3- بويلاماق: منتظر شدن، در انتظار نشستن
4- بوداغ: رنگ، از مصدر بوداماق: رنگ كردن
5- پي دامار: رگ، ريشه
6- سينانماق : يعني آزمايش كردن، تجربه كردن، امتحان كردن. سينانميش = امتحان

دوشنبه 23/11/1385

0 Comments:

Post a Comment

<< Home