Tuesday, August 19, 2008

داستان جيك-جيك خانم به زبان تركي خلجي

جيك- جيك خانم

از سري داستان هاي نانوشته دربين قوم كهن خلج ،داستان جيك-جيك خانم(3) به زبان تركي خلجي

يازولمادوق اويونلارلا ماتاللار

جيك-جيك خانوم ماتالو(3)

يازقولو:علي اصغرجمراسي


بي وارادو،بي يُوقادو،كؤنلرين بي كؤنوچه بي قوش وارادو، اونين آتو جيك-جيك خانومادو. بي كؤن جيك-جيك خانوم حينميشده قيزيل گول پُوتاسو[1] اوستوچه حوقيردي كي اونين هاداقه تيكن باتدو.

غيوريلده[2] اونو حييي بيلمدي.حاجوق حقلده واردو اَبه سي يانه.حايدو:اَبه جان هاداقوما تيكن باتموش بي مونو حيپ.اَبه سه حايدو بَبَه جان منيم كؤزوم كؤرمز يئتيوه ننه نين حيپيته.

جيك-جيك اوشدو واردو ننه سينين داموچا غُوندو ،ننه سه حايدو: قيچيمه تيكن باتموش بي مونو حيپ.ننه سه حايدو بالاجان منيم كؤزوم كؤرمز يئتيوه[3] خالاين حيپئته.

جيك-جيك خانوم واردو قوندو خالاسونان حوه دامه بناءاتده كؤزلرينده ياش توكمك غه.

خالاسو حايدو:جيك-جيك خانوم ،شيرين جانوم مزليق خانوم نه حقلؤرين؟

جيك-جيك خانوم حقله-حقله خالاسه جاواب وئرده:خالاجان هاداقوما تيكن باتموش قاناموش يئكه حيپه. خالا جيك-جيك خانومين هاداغوندا تيكني حيده قودو دولاوقا[4]. جيك جيك خانومين حالو باراولدو بي اويان اوچدو،بي بوياقا اوچدو حايدو: خالاجان من واري يوم كُؤروغم حامام داموچا قوشلار تيكن-تيكن اوينورللار يا نه؟ اوچا كليم تيكنيمه آلوم واروم تيكن اويناماققا.

جيك-جيك خانوم اوشدو واردو حامامدامه كؤردو قوشلار تيكن- تيكن اوينورللار ،كلدي خالاسو يانه حايدو خالاجان تيكنيمه وَره.

خالاسو حايدو:پوشوك كلدي پاجادا سيده تونوروم حشده ،تيكني آلاوشتوردوم يوكدوم تونورچا كؤندي،تئمه سنه نئرده تيكن حيتيكليم وئرديم؟

جيك-جيك خانوم حايدو:منيم تيكنيم وره وئرمگين بي دسته لاواشولاردا كؤنورم تزم.

خالا كؤلدو حايدو: بو عرسين له ووروم قيچين غيريلير.

جيك-جيك خانوم اويانقا اوشدو،بويانقا اوشدو بي دسته خالاسينين حكمكلرينده[5] كؤتوردو تزدي.

جيك-جيك خانوم كؤكچه اوچارادو ،كؤردو يئرچه بي چوبان سنداق بي شيرميش يئيور. اونين يانوچا قوندو يئركه ،كلدي چوبان ياني.حايدو:هارماقاين قونچو دايو.نه سه ائتورين؟

چوبان حايدو ساغول جيك-جيك خانوم،سنداق غييرميشم آمما حيكمكيم يوقادو اونين يئره قيق توقراموشام.

جيك-جيك خانوم حايدو:منيم حيكمكيم وار آلا سؤت ايچه توغره بيله يئپيدك.

قونچو حيكمكي آلدو توغرادو بايداقا اؤسته دق سؤت توكدو تا حيشه ديلر يئمغه بوشلئغلر قونلارين بي سه توشدو بوغداقا.

قونچو حايدو: جيك-جيك خانوم شيرين جانوم،مزليق خانوم،پورتو يووا او قونو بوغدادا حُولي سؤرو بَره لي اوچا يئك بيله سنداقو يئپيدق.

جيك-جيك خانوم اوچدو واردو قونو بوغدادا حولودو كلدي كؤردو چوبان سنداقو يئميش تامام اتميش تؤكدميش، هنده بايداقا حيكمك يئره قيق تولدارموش.

جيك-جيك خانوم پررين چالدو حايدو: قونچو دايو منيم حيكمكلريمه وره من واري يوم.

قونچو حايدو: آچوغموشدوم حيكمكين يئديم نئرده حيتيكليم حيكمك وئرديم سنه؟

جيك-جيك خانوم حايدو:تئزاول منيم حيكمكيم وَرهَ،وئرمگين او قونو كي بوغدادا هولودوم كؤتورم تَزَم.

قونچو كؤلدو حايدو: جيك جيك خانوم بُو دوگنكي كُؤروين؟موندولا ووروم ياپوشين يئركه ،اگر جوؤرگتين وار قونو گوتورل.

جيك-جيك خانوم اويانقا اوچدو بويانقا اوچدو بوغدادا حولونقولو قونو كؤتوردي اوشدو.

جيك-جيك خانوم واقدو يئركه كؤردو بي بُوررا هاتلوق واري يور اوللارقا يووقلاشدو حايدو : هاتلوق لالالار نئرَق واري يُوريز؟

هاتلوقلار جاواب وئرديلر:جيك-جيك خانوم شيرين جانوم مزليق خانوم واري يوق پادوشاهقا كلين حيتيك غك . جيك جيك خانوم اوچدو واردو پادوشاه كؤدنيچه قوندو بي دامين شرفه سه .كوردو كلين اونگوچه ايت حولري يورلار.خابار آلدو نَپَس كلين اونگوچه ايت حؤلري يوريز؟حايدولار:واوا كلميش ييرقي بولونمؤرو بيزدق مجبور اوموشاق كلين اونگوچه ايت حولريغك.

جيك-جيك خانوم حايدو:بوقوزين پادوشاه كؤدنه كتميشم يئتيوَين كلين اؤنگُوچه هُولردين ،آمما آووال كرك من بي پستا كلين كسيكين حارقاما كدگم اوچا كلين كدگه .

خدمتچيلر حايدولار اولتا آووال كلين كسيكين وئريميز سن كدين.

جيك-جيك خانوم واردو ايچگر حَوچه كلين كسيكين كدغه ،آمما خدمتچيلر كلين كسيكين قوشقا وئرمديلر كدگه ، اونو حوده سانگاللادولار.

جيك-جيك خانومين قارو كلده خدمتچيلركه حايدو منيم قوزومو ورين .

خدمتچيلر حايدولار: «يو وا بوشين پيكاره» قوزين يُو هُولرديك يئديك اوستونده دق سوو ايشديك (ايچديك).

جيك-جيك خانوم حايدو: قوزومو وئرمغئز كلينه كُؤتؤرم تزم.خدمتچيلر كولدولار حايدولار :تئمكتا كيم كؤرموش قوش كلين قاوزئغه؟ قوش حايدو : پس تئمه كؤردين كلينه نبر قاوزئلر .

جيك-جيك خانوم مونو حايدو اوشدو واردو قوندو بي اؤجا دامين اوسته ، كوزلدي كوردو كلينه چالا-چالا كلي يُور لار .اويانقا اوچدو بويانقا اوچد كلينه هات اؤستونده كؤتوردو تزدي.

جيك-جيك خانوم كلده بي يئكه ياقاق هاقاچين گالاسو اوستوچه قوندو. كوردو حاقاچين كولگه سيچه بي آشوق يورموش بزن چؤگؤر چالؤر.

جيك-جيك خانوم حايدو: آشوق لالا حارماقاين،يئكه بو كلينه وئرديم سنه سندق سازين ورمنه.

آشوق بو سؤزكه خوشو كلدي حايدو جيك-جيك خانوم شيرين جانوم مزليق خانوم آلا بوساز سنين حلالين اولتا . قوش چؤگؤرو آلدو كلينه وئرده آشوققا. آشوق كلينين الينده اوپدو اونو يئده اؤز حوه ،جيك جيك خانوم داق چؤگؤرو آلدو واردو غوندو هاقاچين گالاسه بوشلادو چؤگؤر چالماققا و حوقوماققا :

تيكن وئرديم،حكمك آلدوم

چالو سازوم چالو سازوم



حكمك وئرديم،قوزو آلدوم

چالو سازوم،چالو سازوم



قوزو وئرديم كلين آلدوم

چالو سازوم چالو سازوم



كلين وئرديم چؤگور آلدوم

چالو سازوم چالو سازوم

او كؤنده بو يان جيك-جيك خانوم عومرين كؤدنلرچه ساز وورماقلا كئچري يور.ساز ورقوللار جانو ساغ اولتا.

YAZOLMADOĞ ÜYUNLARLA MATALLAR

Cik-Cik xanom matalu(3)

Yazğolu: əli əsğər cəmrasi

Bi varadu, bi yoğadu, künlərin bi künuçə bi qoş varadu. unin atu cik-cik xanomadu. Bi kün cik-cik xanom hünmuşdu qizil gul putasu üstüçə hoğirəde ki unin hadağe tikən batdu.
hər bər etde unu hiyi bilməde.haccoğ həqləde vardu əbəse yane.haydu əbə hadağoma tikən batmuş bi monu hip.
Əbəse haydu bəbəcan mənim küzom kürməz yetivə nənəin hipetə.

üşdu vardu nənəsinin damuça qondu,nənəse haydu:qiçimə tikən batmuş bi monu hip.nənəse hay du balacan mənim küzom kürməz yetivə xalain hipetə.cik-cik xanom vardu qondu xalasunin həve dame bəna etde küzlərində yaş tokməkkə.xalasu haydu:
cik-cik xanom,şirin canom,məzəliq xanom,nə həqlürin?
cik-cik xanom həqle-həqle xalase cavab verde:
xalacan hadağuma tikən batmoş,qanamoş,yekə hipe!
xala cik-cik xanomin hadağunda tikəne hide qodu dulavqa.
cik-cik xanomin halu bar oldu,bi o yan, bi bu yanqa uçdu haydo:
xalacan mən variyom kürogəm hamam damu ça qoşlar tikən-tikən uynurllar ya na? oçaq kəlim tikənim alom varom tikən uynamağğa.
cik-cik xanom uşdu vardu hamam dame kürde qoşlar tikən-tikən uynurllar kəldi xalasu yane haydu xalacan tikənime vərə.

xalasu haydu poşuk kəldi pacada sidde tunorum heşde,tikəne aluşturdom yukdom tunorça künde .teme səne nerdə tikən hitikəlim verdim?
cik-cik xanom haydu:
Mənim tikənime vərə verməgəin,bi dəstə lavaşlarda kütürəm təzəm .
xala küldü haydu: bu ərsinlə vürum qiçin qirilir.

Cik-Cik xanom u yanqa uçdu, bu yanqa uçdu, bi dəstə xalasonin hikməkində kütürdü təzde .
cik-cik xanom kükçə uçaradu,kürdu yerçə bi çoban səndaq bişirmiş yeyur. unin yanuça qondu yerkə.kəlde cobanin yane haydu harmaqin qonçu dayu.nəsə eturin? Coban haydu sağol cik-cik xanom səndaq qəyirmişəm amma hekməkim yoqadu unin yere qiq tuqramuşam.

Cik-cik xanom haydu:
mənim hekməkim varar ala , süd içe tuğre bilə yepidək.qonçu hekməki aldu tuğradu baydase üstedəğ süd tükdu ta hişədilər yeməğe boşleğələr qonlarin bise tuşdu buqdağa

Qonçu haydu:cik-cik xanom, şirin canom, məzəliq xanom,pürtu yuva u qonu boqdada huli sürü bərəle uça yekə bile səndaq yepidəğ.
cik-cik xanom uşdu vardu qonu boqdada huludu,kəldi kürdu qonçu səndaqu yemiş tamam etmiş,tükətmiş həndə baydaqa hekmək yere qiq tuldarmuş.
cik-cik xanom pərrin çaldu haydu:
qonçu dayu mənim hekməklərime vərə mən variyom.
Qonçu haydu:açuğmuşdom hekməkin yedim nerdə hitikəlim hekmək verdim sənə?
cik-cik xanom haydu:
tez ol mənim hekməkime vərə, verməgin u qonu ki boqdada huludom

Kütürəm təzəm !
Qonçu küldu:cik-cik xanom bu dügənəki küruin mondula vurom yapoşin yerkə əgər cergətin var qonu kürurəl

Cik-cik xanom o yanqa uçdu, bu yanqa uçdu, boqdada holunğulu qonu kütürdu uşdu .

Cik-cik xanom vağdu yerkə kürdu bi burra hatluq variyur,ullarqa yuvuğ laşdu xabar aldu:hatluq Lalalar nerəğ variyuriz?
hatluqlar cavab verdilər :
cik-cik xanom şirin canom mğzəliq xanom, variyuğ paduşahqa kəlin hitikəğək.
cik-cik xanom uşdu vardu paduşah küdəneçə qondu bi damin şərəfəse .kürdu kəlin ünguçə it huləriyurllar.xabar aldu nəbəs kəlin ünguçə it huləriyuriz?

Haydular:vava kəlmiş yirqi bolunmürü biz dəğ məcbur omuşağ kəlin üngüçə it hüləriğək .

Cik-cik xanom haydu:bu qozin paduşah küdəne kətmişəm.yetivəin kəlin ünguçə hülərdin ,amma avval kərək mən bi pəsta kəlin kəsikin harqama kədəgəm,uçaq kəlin kədəğə .

xidmətçilər haydolar:olta qozin aldolar yeddilər kəlin ünguçə hulərigələr
cik-cik xanom vardu içgər həvçə ,kəlinin kəsikin kədəğə .Amma xidmətçilər kəlin kəsikin qoşqa vermədilər kədəgə unu həvdə sangalladular.
cik-cik xanom qaru kəldi xidmətçilərkə haydu :mənim qozumu vərəin!
Xidmətçilər haydular: yuva boşin peykare qozinu hulərdik yedik üstundə dəğ suv içdik .

Cik-cik xanom haydu:qozumu verməğəiz kəline küturəm təzəm!
Xidmətçilər küldülər haydular:temkəta kim kürmuş qoş kəlin qavzeğə?
Qoş haydu:pəs temi kürdin kəline nəbər qavzelər.

Cik-cik xanom munu haydu uçdu vardu qondu bi üca damin üste, küzləde
kürdu kəline çala-çala kəliyurllar. Cik-cik xanom o yanqa uçdu, bu yanqa uçdu, kəline hatın üstündə kütürdu təzde .

Cik-cik xanom kəldi bi yekkə yaqağ haqaçu galasu üstüçə qodu.yerkə vağdu , kürdü haqaçın külgəsiçə bi aşşuq çügür çalur.
Çik-cik xanom haydu:aşşuq lala harmağain yekə bu kəline verdim sənə, səndəğ sazin vər mənə.

Aşşuq bu süzkə xoşu kəlde haydu:cik-cik xanom şirin canom məzəliq xanom,ala sazu həlalin olta.
Cik-Cik xanom çügüru aldu kəline verde aşuqa.aşşuq kəlinin əlində opde unu yede üz həve .

Cik-cik xanomdağ çügüru aldu vardu qondu haqaçin galasuça boşladu çügürin çalmağğa,hoğumağğa:
Tikan verdim, hekmək aldom ,

Çalu sazom,çalu sazom

Hekmək verdim,qozu aldom ,
Çalu sazom,çalu sazom .

Hekmək verdim qozu aldom

Çalu sazom,çalu sazom


Qozu verdim, kəlin aldom

Çalu sazom,çalu sazom,

Kəlin verdim çügür aldom

Çalu sazom,çalu sazom.


U kündə boyan cik-cik xanom omrin küdənlərçə sazla çala-çala keçəriyur,saz vurğullar canu saq olta.




1- شاخه،بوته

2- تلاش كرد،تقلا كرد

3- ببر

4- تاقچه

5- نان ها

0 Comments:

Post a Comment

<< Home